डिजिटल प्रोफायल बारे

नेपालको संबिधान २०७२ ले सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालको मूल संरचना सङ्घ, प्रदेश र स्थानीय तह गरी तीन तहमा विभाजन गरिएको छ । नेपालको संविधानले स्थानीय तहहरूलाई स्थानीय स्वायत्त सरकारको पहिचान गरेको छ । संविधानको अनुसूची ८ को क्र.सं. ६ मा स्थानीय तथ्याङ्क र अभिलेख सङ्कलन सम्बन्धी सम्पूर्ण अधिकार स्थानीय सरकारलाई भएको उल्लेख छ, भने स्थानीय सरकार सञ्‍चालन ऐन २०७४ को दफा ११ (२) को ‘च’ मा माथि उल्लेखित विषयलाई थप विस्तार गरिएको छ । नेपालको संविधान २०७२ र स्थानीय सरकार सञ्‍चालन ऐन २०७४ ले दिएको अधिकार प्रयोग गरी फाकफोकथुम गाउँपालिकाले आफ्नो क्षेत्रको विकासको लागि भरपर्दो तथ्याङ्कीय आधार तयार गर्नुपर्ने प्रावधान अनुरूप यो डिजिटल पार्श्‍वचित्र तयार गरिएको हो । यो पार्श्‍वचित्र तयार गर्दा राष्ट्रिय योजना आयोगद्वारा प्रकाशित “स्थानीय तहको योजना तर्जुमा दिग्दर्शन २०७५” को अनुसूची ३ मा गाउँ पार्श्‍वचित्रको ढाँचामा आधारित भइ तयार गरिएको छ । यो प्रतिवेदन स्थानीय स्तरका विकासको योजना निर्माण, नीति निर्माणको लागि स्थानीय सूचनाको प्रमुख तथा विश्‍वासिलो तथ्याङ्कीय श्रोतको आधार हो ।

यो गाउँपालिकाको प्रोफाईल KoboToolbox प्रयोग गरी तयार गरिएको हो । यो प्रोफाइलमा गाउँपालिकाको समग्र भौतिक, जनसाङ्ख्यिक, आर्थिक, सामाजिक, वातावरणीय, भौतिक विकास, ऐतिहासिक, धार्मिक, सांस्कृतिक लगायत संस्थागत पक्षहरुको तथ्याङ्क अभिलेख तयार पार्ने, व्याख्या र विश्लेषण गरी डिजिटल प्रोफाइल तयार गरिएको छ । घरधुरी सर्वेक्षणका क्रममा कुनै पनि घर नछुटोस र कुनै पनि घर नदोहोरियोस भन्ने मान्यतालाई आधार मानेर घरधुरी सङ्केत नम्‍बर दिइ उक्‍त घरको GPS Coordination पनि लिइएको थियो । यसै गरी प्रत्येक वडाको विवरण र वडामा रहेका संस्थाहरुको संस्थागत विवरणको पनि सर्वेक्षण गरी तथ्याङ्क सङ्कलन गरिएको थियो । गाउँपालिकाको छलफल, उठेका सवाल तथा सर्वेक्षणका आधारमा गाउँपालिकाका सबल पक्षहरू, दुर्बल पक्षहरू, अवसरहरू चुनौति तथा सम्भावनाको विश्लेषण समेत गरिएको छ । यसले गाउँपालिकाको अब आउने दिनको लागि चाहिने विकास योजना तयार गर्न महत्‍वपूर्ण भुमिका खेल्‍नेछ ।

डिजिटल प्रोफाएलको महत्व तथा औचित्य

पार्श्‍वचित्र गाउँपालिकाको आधारभुत तथ्याङ्कको संगालो हो । यसमा गाउँपालिकाको समग्र भौतिक, जनसाङ्ख्यिक, आर्थिक, सामाजिक, वातावरणीय, भौतिक विकास, ऐतिहासिक, धार्मिक, सांस्कृतिक लगायत संस्थागत पक्षहरुको तथ्याङ्कको अभिलेख रहेको हुन्छ । जसले गाउँपालिकाको भावी योजना तथा कार्यक्रम र नीति निर्माणको कामलाई आधार प्रदान गर्दछ । विभिन्न विषयगत विधा र भेगोलिक स्थानको आवश्यकतामा आधारित विकासका कार्यक्रम तथा रणनैतिक योजना तर्जुमा गर्न यस पार्श्‍वचित्रले फाकफोकथुम गाउँपालिकालाई सहयोग गर्दछ भने सरोकारवालाहरूलाई समेत यस क्षेत्रको तथ्यपरक जानकारी प्रदान गर्दछ । यसका अलावा पार्श्‍वचित्र सम्बन्धित क्षेत्रका संघ संस्था एवं अनुसन्धानकर्ता, योजनाकार, शिक्षाकर्मी, समाजसेवी लगायत सरोकारवालाहरूलाई उपयोगी हुने भएकोले यसको महत्व रहेको छ । विकास निर्माणका क्रियाकलाप सञ्चालन गर्न सर्वप्रथम गाउँपालिकाको यथार्थ वस्तुगत विवरण तयार पार्नु जरुरी हुन्छ । गाउँपालिकाको घरघुरी सर्वेक्षण, संस्थागत सर्वेक्षण, वडागत सर्वेक्षण, विभिन्‍न समयमा जनप्रतिनिधी र कर्मचारीसँग गरिएका छलफल र यसबाट प्राप्‍त सकारात्मक सुझाव, तथ्याङ्क र सर्वेक्षणका क्रममा प्राप्‍त तथ्याङ्कबाट देखिएको गाउँपालिकाको समस्या, चुनौती, सम्भावना र आवश्यकताको तथ्यहरूको संगालोका रूपमा रहेको छ । यो पार्श्‍वचित्र निर्माणको काम अर्थपूर्ण र अनिवार्य छ । यसले गाउँपालिकाको वर्तमानको यथार्थलाई विश्लेषण गरी सोको आधारमा गाउँपालिकालाई उपलब्ध स्रोत साधनको व्यवस्थापन र उचित कार्यक्रमहरूको तर्जुमा, कार्यान्वयन एवम् अनुगमन मूल्यांकनका निम्ति मार्गदर्शकको काम गर्ने हुनाले यो औचित्यपूर्ण रहन्छ ।